Portal educativo IGE


ver o mapa do portal

Matemáticas. Estatística Descritiva
Actividade 1. Renda dispoñible bruta

FICHA DA ACTIVIDADE

Obxectivos

  • Aprender a calcular as principais medidas de posición e dispersión, como o rango, a mediana e os cuartís.
  • Aprender a manexar conxuntos de datos relativamente grandes, a agrupalos e a resumilos mediante intervalos.
  • Analizar o nivel de renda e o nivel de renda por habitante nos concellos dunha provincia.

Palabras clave

  • Renda
    A renda fai referencia aos ingresos que reciben as familias pola súa achega á economía. A renda está constituída fundamentalmente polos salarios (que remuneran o traballo) e os beneficios empresariais (que remuneran os investimentos que realizan as familias nas empresas).
  • Renda dispoñible bruta
    A renda dispoñible bruta é á renda que lles queda ás familias unha vez que pagaron os impostos directos. Indica, polo tanto, a renda de que dispón unha familia para dedicarlle ao consumo ou ao aforro.

Coñecementos previos necesarios

  • Coñecementos básicos de estatística descritiva, como as principais medidas de posición e dispersión
  • Saber confeccionar e interpretar gráficos

Cuestións a resolver:

Coa información que se facilita nos enlaces e mediante cálculos sinxelos que se desenvolven na actividade, poderás responder ás seguintes preguntas:

  1. Segundo os datos da renda dispoñible dos fogares de Galicia por concello para o último ano dispoñible:
    • ¿Cal é o nivel de renda da nosa comunidade autónoma?..........................................
      ¿Cal é o nivel de renda por habitante en Galicia?..........................................
    • ¿Que concepto é máis representativo do diñeiro que un fogar ten para aforrar ou consumir: o nivel de renda bruta dispoñible ou a renda bruta dispoñible por habitante? ...................

  2. Cos datos da renda dispoñible dos fogares dos municipios da túa provincia:
    • ¿Como é a renda dispoñible por habitante na túa provincia con respecto á galega?...............
    • ¿Cal é a mediana da renda dispoñible bruta por habitante dos concellos da túa provincia?........................
    • ¿Cales son os cuartís da renda dispoñible bruta por habitante dos concellos da túa provincia?...................

  3. Agrupando os datos da renda dispoñible bruta por habitante dos municipios da túa provincia:
    • Fai unha representación gráfica da frecuencia absoluta da renda dispoñible por habitante.........
    • ¿Cal é o intervalo modal?¿Pode haber máis de un?..............................

Descarga de datos

Descarga da ficha en pdf

Índice

¿Cal é o nivel de renda da provincia de Pontevedra e dos seus municipios?

A variable que mellor reflicte o nivel de renda das familias residentes nun determinado territorio económico é a renda dispoñible bruta (RDB) do sector fogares. Esta macromagnitude mide os ingresos de que dispoñen os fogares ao longo dun ano para destinar ao consumo ou ao aforro e reflicte a capacidade adquisitiva dos fogares como resultado dos procesos de produción, asignación e distribución da renda.


O IGE elabora un indicador do nivel de renda das familias para cada un dos seus concellos galegos. Na táboa 1 móstranse os datos da renda total de cada un dos concellos da provincia de Pontevedra no ano 2022 e a poboación de referencia.

Os datos están tamén dispoñibles no banco de datos municipal do IGE, na epígrafe de "Contas". Tamén podes acceder directamente picando aquí (Contas de asignación primaria e de distribución secundaria da renda por concellos. Revisión Estatística 2024. Serie 2010-2022).

Táboa 1. Renda dispoñible bruta (RDB) e poboación de referencia dos concellos da provincia de Pontevedra

¿Cal é a renda dos habitantes da provincia de Pontevedra e dos seus concellos?

A renda total dun concello indícanos a renda que teñen todos os habitantes dese concello. Se queremos saber a renda media de cada un dos habitantes, habería que dividir o valor total polo número de habitantes. Deste xeito obtense a renda por habitante (ou renda per cápita).

Escolle tres ou catro concellos e calcula a súa renda per cápita.

¡Non esquezas multiplicar a renda por mil para pasala a euros, pois na fonte a renda aparece indicada en miles de euros.!

Na táboa 2 calculáronse as rendas medias por habitante de todos os concellos da provincia así como a renda media da provincia. Compara os resultados cos teus cálculos

Táboa 2. Renda dispoñible bruta por habitante (RDBH) dos concellos da provincia de Pontevedra
(euros por habitante)

Consideramos agora como variable de estudo a renda por habitante de cada concello. ¿Cal é o concello de menor renda por habitante e cal o de maior?. ¿Existe moita diferenza entre eles?. ¿Arredor de que valor se sitúa a renda por habitante na maioría dos concellos?

Para ter unha visión máis clara de como se distribúe a renda media por habitante dos concellos da provincia de Pontevedra, imos ordenar os concellos polo valor da súa renda por habitante(Táboa 3). Podes ordealo empregando as frechas desta ligazón Renda

¡Ollo! Estamos traballando coa variable renda dispoñible bruta por habitante e temos tantas observacións para dita variable como concellos na provincia.

Cos datos dispostos desta maneira xa podemos empezar a dicir algunha cousa. A renda por habitante dos concellos de Pontevedra vai dende un mínimo de 10.068 €/hab. en Dozón a un máximo de 20.606 €/hab. en Nigrán. A diferenza entre o valor máximo e o mínimo coñécese como rango ou percorrido. Na provincia de Pontevedra, o rango das rendas por habitante dos concellos é:

Rango da renda dispoñible por habitante= 10.538 €/hab.

A provincia de Pontevedra ten 61 concellos. Tomaremos como valor 60 concellos xa que o dato de Cerdedo non está dispoñible. A mediana sería o valor da renda per cápita que, logo de ordear os datos segundo o valor da variable, deixa igual número de concellos á dereita que á esquerda. Como o número de concellos é par, hai dous que ocupan o lugar central, Caldas de Reis (14.718 €/hab.) na posición 30 e Tomiño (14.767 €/hab) na posición 31. Neste caso, a mediana calcúlase como a media aritmética destes dous valores que ocupan a posición central:

Mediana da renda dispoñible por habitante =14.743 €/hab.

Se representamos a renda por habitante dos concellos podemos ver que a mediana deixa o mesmo número de concellos a cada lado:

¿Cales son os cuartís da distribución da renda dispoñible bruta por habitante dos concellos da provincia de Pontevedra?

Os cuartís son os tres valores da variable que dividen o conxunto de datos ordeados en catro partes iguais.
Q1 (primer cuartil), Q2 (segundo cuartil) e Q3 (terceiro cuartil) determinan os valores correspondientes ao 25%, ao 50% e ao 75% dos datos.

Para un número de N observacións e unha vez que temos ordeados os datos, a posición dos cuartiles pódese localizar coa simple fórmula:

No noso caso a posición que ocupa o primeiro cuartil é a 15. (1*60)/4

O valor do cuartil corresponde ao valor que ocupa dita posición pero no noso caso non temos un valor con dita posición polo que teremos que calculalo por interpolación mediante a seguinte fórmula:

onde Li representa o valor que ocupa a posición máis próxima ao cuartil por debaixo e Ls o valor que ocupa a posición máis próxima por enriba.
No noso caso, como a posición do primeiro cuartil é 15,5, Li representa o valor que ocupa a posición 15, que é Li=13.888 e Ls representa o valor que ocupa a posición 16, que é Ls=13.905. Polo tanto o primeiro cuartil toma o valor: Q1=13.892,25

Comproba que Q2=14.730,25 e Q3=15.417,5

Se representamos, igual que no caso da mediana, a renda por habitante dos concellos nun eixo e situamos enriba os cuartís comprobamos que a mediana coincide co segundo cuartil.

¡¡¡Isto dèbese a que a interpretación destas dúas medidas é a mesma: en ambos os dous casos trátase do valor que deixa a metade dos datos a cada lado!!!

¿Como se distribúe a renda por habitante dos concellos de Pontevedra?

A través do rango, da mediana e dos cuartís, obtemos unha aproximación de por onde se moven os valores da renda dispoñible bruta dos concellos de Pontevedra; non obstante, se cremos que continuamos a ter unha gran cantidade de datos podemos realizar un primeiro resumo da información organizando os valores por intervalos ou clases de 1000 €/hab. de amplitude e contando cantos concellos se atopan en cada intervalo. Deste xeito, obtemos unha nova táboa co número de concellos en cada intervalo ou frecuencia absoluta.

Táboa 4: RDBH dos concellos de Pontevedra.
Táboa de frecuencias

Intervalo de RDBH
(€/habitante) 		Marca de clase
(€/hab.) 		Frecuencia
absoluta
10.000 – 11.000 10.500 2
11.000 – 12.000 11.500 0
12.000 – 13.000 12.500 2
13.000 – 14.000 13.500 13
14.000 – 15.000 14.500 19
15.000 – 16.000 15.500 12
16.000 – 17.000 16.500 7
17.000 – 18.000 17.500 0
18.000 – 19.000 18.500 4
19.000 – 20.000 19.500 0
20.000 – 21.000 20.500 1

Gráfico 1. Representación gráfica da frecuencia absoluta da RDBH

No gráfico observamos que a maioría dos concellos teñen unha renda por habitante que se atopa entre os 13.000 e os 16.000 € por habitante. Consultando a táboa de datos comprobamos que efectivamente nestes 3 intervalos se sitúa a renda por habitante de 44 dos 61 concellos da provincia, é dicir, case o 60%.

Sabemos que ao valor con maior frecuencia se lle chama moda. Nas variables continuas como a renda, é moi difícil atopar valores repetidos, agora ben, cando os valores se agrupan en intervalos, si que se pode falar do intervalo modal para referirnos ao que presenta unha maior frecuencia. No caso dos concellos de Pontevedra, os intervalo modal corresponde á marca de clase de 14.500 €/hab.

Podes contestar ás preguntas formuladas na actividade cos datos da túa provincia e os de toda Galicia, que podes atopar na ligazón que aparece ao principio desta páxina.

Ademais, podes tratar de responder ás seguintes preguntas:

  • ¿Cales son os 5 concellos de Galicia de menor renda?, ¿e os 5 de maior renda?
  • ¿Cales son os 5 concellos de Galicia de menor renda per cápita?, ¿e os 5 de maior renda per cápita?
  • ¿Cales son os cuartís asociados á distribución da renda por habitante dos concellos de Galicia? ¿E a mediana?